Mayın 8-də Avstriya RAG Rubensdorfdakı keçmiş qaz anbarında dünyanın ilk yeraltı hidrogen anbarı pilot layihəsini işə saldı. Pilot layihə 4,2 GVt/saat elektrik enerjisinə bərabər olan 1,2 milyon kubmetr hidrogen saxlayacaq. Saxlanılan hidrogen Cummins tərəfindən təchiz edilmiş 2 MVt-lıq proton mübadiləsi membran hüceyrəsi tərəfindən istehsal ediləcək və ilkin olaraq saxlama üçün kifayət qədər hidrogen istehsal etmək üçün baza yükü ilə işləyəcək. Layihədə daha sonra hüceyrə artıq bərpa olunan elektrik enerjisini şəbəkəyə ötürmək üçün daha çevik şəkildə fəaliyyət göstərəcək.
Hidrogen iqtisadiyyatının inkişafında mühüm mərhələ kimi pilot layihə mövsümi enerjinin saxlanması üçün yeraltı hidrogen anbarının potensialını nümayiş etdirəcək və hidrogen enerjisinin geniş miqyaslı yerləşdirilməsi üçün yol açacaqdır. Hələ aradan qaldırılmalı çoxlu problemlər olsa da, bu, şübhəsiz ki, daha dayanıqlı və karbonsuzlaşdırılmış enerji sisteminə doğru mühüm addımdır.
Yeraltı hidrogen anbarı, yəni hidrogen enerjisinin geniş miqyaslı saxlanması üçün yeraltı geoloji strukturdan istifadə. Bərpa olunan enerji mənbələrindən elektrik enerjisi istehsal edən və hidrogen istehsal edən hidrogen, hidrogen enerjisinin saxlanmasına nail olmaq üçün duz mağaraları, tükənmiş neft və qaz anbarları, su qatları və astarlı bərk qaya mağaraları kimi yeraltı geoloji strukturlara vurulur. Zəruri hallarda hidrogen qaz, elektrik enerjisi istehsalı və ya digər məqsədlər üçün yeraltı hidrogen anbarlarından çıxarıla bilər.
Hidrogen enerjisi müxtəlif formalarda, o cümlədən qaz, maye, səth adsorbsiya, hidrid və ya bortda hidrogen cisimləri olan maye şəklində saxlanıla bilər. Bununla belə, köməkçi elektrik şəbəkəsinin düzgün işləməsini həyata keçirmək və mükəmməl hidrogen enerji şəbəkəsini yaratmaq üçün yeraltı hidrogen anbarı hazırda yeganə mümkün üsuldur. Boru kəmərləri və ya çənlər kimi hidrogen anbarının yerüstü formaları yalnız bir neçə gün məhdud saxlama və boşaltma qabiliyyətinə malikdir. Yeraltı hidrogen anbarı həftələr və ya aylar miqyasında enerji anbarını təmin etmək üçün lazımdır. Yeraltı hidrogen anbarı bir neçə aya qədər enerji saxlama ehtiyacını ödəyə bilər, lazım olduqda birbaşa istifadə üçün çıxarıla və ya elektrik enerjisinə çevrilə bilər.
Bununla belə, yeraltı hidrogen anbarı bir sıra problemlərlə üzləşir:
Birincisi, texnoloji inkişaf ləng gedir
Hazırda tükənmiş qaz yataqlarında və sulu laylarda saxlama üçün lazım olan tədqiqat, təkmilləşdirmə və nümayiş etdirmə işləri ləng gedir. Tükənmiş yataqlarda qalıq təbii qazın təsirlərini, çirkləndirici və hidrogen itkisi yarada bilən sulu qatlarda və tükənmiş qaz yataqlarında in situ bakterial reaksiyaları və hidrogen xüsusiyyətlərindən təsirlənə bilən saxlama sıxlığının təsirlərini qiymətləndirmək üçün daha çox tədqiqata ehtiyac var.
İkincisi, layihənin tikinti müddəti uzundur
Yeraltı qaz anbarı layihələri xeyli tikinti müddətləri tələb edir, duz mağaraları və tükənmiş su anbarları üçün 5 ildən 10 ilədək, sulu təbəqələrin saxlanması üçün isə 10 ildən 12 ilə qədər. Hidrogen saxlama layihələri üçün daha böyük vaxt gecikməsi ola bilər.
3. Geoloji şəraitlə məhdudlaşır
Yerli geoloji mühit yeraltı qaz anbarlarının potensialını müəyyən edir. Məhdud potensiala malik ərazilərdə hidrogen kimyəvi çevrilmə prosesi vasitəsilə maye daşıyıcı kimi geniş miqyasda saxlanıla bilər, lakin enerjiyə çevrilmə səmərəliliyi də azalır.
Hidrogen enerjisi aşağı effektivliyə və yüksək qiymətə görə geniş miqyasda tətbiq edilməsə də, müxtəlif mühüm sahələrdə karbonsuzlaşmada əsas rol oynadığı üçün gələcəkdə geniş inkişaf perspektivinə malikdir.
Göndərmə vaxtı: 11 may 2023-cü il