Soňky ýyllarda dünýädäki ýurtlar görlüp-eşidilmedik tizlikde wodorod energiýa pudagynyň ösüşini öňe sürýärler. Halkara Wodorod Energetika Komissiýasy we MakKinseý tarapyndan bilelikde ýaýradylan hasabatda 30-dan gowrak ýurt we sebit wodorod energiýasyny ösdürmegiň ýol kartasyny yglan etdi we wodorod energiýa taslamalaryna global maýa goýumlary 2030-njy ýyla çenli 300 milliard ABŞ dollaryna ýeter.
Wodorod energiýasy, wodorodyň fiziki we himiki üýtgemeler prosesinde çykýan energiýasydyr. Wodorod we kislorod ýylylyk energiýasyny öndürmek üçin ýakylyp, ýangyç öýjükleri arkaly elektrik toguna öwrülip bilner. Wodorod diňe bir köp çeşmä eýe bolman, eýsem gowy ýylylyk geçirijiliginiň, arassa we zähersiz we birlik massasyna ýokary ýylylygyň artykmaçlyklaryna eýedir. Bir massadaky wodorodyň ýylylyk mukdary benziniň takmynan üç essesidir. Nebit-himiýa pudagy we howa giňişligi raketasy üçin energiýa ýangyjy üçin möhüm çig mal. Howanyň üýtgemegine garşy göreşmek we uglerodyň bitaraplygyny gazanmak baradaky çagyryşyň artmagy bilen wodorod energiýasynyň adam energiýa ulgamyny üýtgetmegine garaşylýar.
Wodorod energiýasy diňe bir goýberilişinde nol uglerod zyňyndylary sebäpli däl, eýsem wodorodyň energiýa saklaýjy hökmünde täzelenip bilýän energiýanyň üýtgemegini we aralygyny öwezini dolmak we soňkusynyň giň gerimli ösüşine goldaw bermek üçin ulanylýar. . Mysal üçin, Germaniýanyň hökümeti tarapyndan öňe sürülýän “elektrik togy” tehnologiýasy, wagtynda ulanyp bolmaýan ýel energiýasy we gün energiýasy ýaly arassa elektrik energiýasyny saklamak üçin wodorod öndürmek we has täsirli bolmagy üçin wodorody uzak aralyga daşamakdyr. ulanmak. Wodorod gazly ýagdaýdan başga-da, dürli saklaýyş we transport usullaryna eýe bolan suwuk ýa-da gaty gidrid ýaly bolup biler. Seýrek “birleşdiriji” energiýa hökmünde wodorod energiýasy diňe bir elektrik bilen wodorodyň arasynda çeýe öwrülişigi amala aşyryp bilmez, elektrik, ýylylyk, sowuk we hatda gaty, gaz we suwuk ýangyçlaryň özara baglanyşygyny amala aşyrmak üçin “köpri” gurup biler. has arassa we täsirli energiýa ulgamyny gurmak.
Wodorod energiýasynyň dürli görnüşleriniň köp ulanylyş ssenarileri bar. 2020-nji ýylyň ahyryna çenli wodorod ýangyç öýjükli ulaglaryna dünýädäki eýeçilik öňki ýyl bilen deňeşdirilende 38% artar. Wodorod energiýasynyň giň gerimde ulanylmagy awtoulag pudagyndan transport, gurluşyk we senagat ýaly beýleki ugurlara kem-kemden giňelýär. Demir ýol tranzitlerine we gämilerine ulanylanda wodorod energiýasy uzak aralyga we ýokary ýük daşamagyň adaty nebit we gaz ýangyjyna garaşlylygyny azaldyp biler. Mysal üçin, geçen ýylyň başynda “Toyota” deňiz gämileri üçin wodorod ýangyç öýjük ulgamlarynyň ilkinji partiýasyny işläp düzdi we gowşurdy. Paýlanan nesil üçin ulanylýan wodorod energiýasy ýaşaýyş we täjirçilik binalary üçin güýç we ýylylyk berip biler. Wodorod energiýasy, nebithimiýa, demir we polat, metallurgiýa we beýleki himiýa pudaklary üçin serişdeleri we ýokary hilli ýylylyk çeşmelerini azaldyp, uglerod zyňyndylaryny netijeli azaldyp, netijeli çig mal bilen üpjün edip biler.
Şeýle-de bolsa, ikinji derejeli energiýanyň bir görnüşi hökmünde wodorod energiýasyny almak aňsat däl. Wodorod esasan suwda we gazylyp alynýan ýangyçlarda ýerdäki birleşmeler görnüşinde bar. Bar bolan wodorod önümçilik tehnologiýalarynyň köpüsi galyndy energiýasyna bil baglaýar we uglerod zyňyndylaryndan gaça durup bilmeýär. Häzirki wagtda gaýtadan dikeldilýän energiýadan wodorod öndürmek tehnologiýasy kem-kemden ösýär we täzelenýän energiýa energiýasyndan we suw elektrolizinden nol uglerod zyňyndy wodorody öndürilip bilner. Şeýle hem alymlar wodorod öndürmek üçin suwuň gün fotolizi we wodorod öndürmek üçin biomassa ýaly täze wodorod önümçilik tehnologiýalaryny öwrenýärler. Ningadro energiýasy instituty we Tsinghua uniwersitetiniň täze energiýa tehnologiýasy tarapyndan işlenip düzülen ýadro wodorod önümçiligi tehnologiýasy 10 ýyldan başlar. Mundan başga-da, wodorod senagaty zynjyry saklamak, daşamak, doldurmak, ulanmak we beýleki baglanyşyklary hem öz içine alýar, bu hem tehniki kynçylyklar we çykdajy çäklendirmeleri bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Saklamak we daşamak mysaly hökmünde wodorod pes dykyzlykly we adaty temperaturada we basyşda syzmak aňsat. Polat bilen uzak möhletleýin aragatnaşyk “wodorodyň emele gelmegine” we soňkusyna zeper ýetmegine sebäp bolar. Saklamak we daşamak kömürden, nebitden we tebigy gazdan has kyn.
Häzirki wagtda täze wodorod gözleginiň ähli ugurlary boýunça köp ýurt başlaýar, ýeňip geçmek üçin tehniki kynçylyklar. Wodorod energiýasyny öndürmek we saklamak we daşamak infrastrukturasynyň geriminiň üznüksiz giňelmegi bilen wodorod energiýasynyň bahasy hem peselmek üçin uly giňişlige eýe. Gözlegler, wodorod energiýa pudagy zynjyrynyň umumy bahasynyň 2030-njy ýyla çenli ýarym azalmagyna garaşylýandygyny görkezýär. Wodorod jemgyýetiniň çaltlaşmagyna garaşýarys.
Iş wagty: Mart-30-2021